Kajaktocht door Nederland 2005 en vervolg


Na een tweetal kajakcursussen, het behalen van een kajakdiploma, de aanschaf van een nieuwe zeekajak en het behalen van het Klein Vaarbewijs II was ik er klaar voor: een trektocht van meerdere weken door Nederland.
De vraag- en doelstelling was als volgt omschreven: "Is het mogelijk om met een kajak Nederland rond te peddelen van camping naar camping?” 

 
De eerste tocht die ik per kajak in 2005 door Nederland maakte was een tocht van Gorinchem over de grote rivieren Lek, Neder-Rijn en IJssel naar het Noorden van Nederland en via het IJsselmeer en de Utrechtse Vecht terug. Met de nodige training en voorbereiding bleek het in 2005 goed mogelijk te zijn om met een kajak Nederland rond te peddelen.
Om uit te sluiten dat de geslaagde tocht een toevalstreffer was, zijn in 2006, 2007 en 2008  nog een viertal vergelijkbare lange tochten door Nederland gemaakt. In 2006 is de tocht aangevuld met dagtochten vanuit een standplaats in het Friese merengebied. In 2008 is voorafgaand aan de lange tocht door Nederland een kortere 17-daagse kajaktocht op de Maas gemaakt. Een tocht van circa 400 km, stroomopwaarts en stroomafwaarts op de Maas. Deze tocht is als een afzonderlijke tocht door (een deel van) Nederland beschouwd.
Van de vermelde tochten door Nederland zijn reisverslagen samengesteld.

In 2009 is een tocht van twee weken gevaren, hoofdzakelijk door Midden-Nederland. In 2010 is naar Friesland, naar het gebied van de Turfroute gepeddeld en weer terug. De tochten van 2009 en 2010 zijn niet afzonderlijk beschreven.

De lange kanotochten door Nederland zijn gemaakt met een zeekajak met drie afsluitbare, waterdichte bagagecompartimenten. De kajak heeft een aanzienlijk laadvolume en een voldoende draagvermogen. Het is een kajak die ook goed te gebruiken is op rivieren en op rustig, vlak vaarwater. De vijf lange tochten zijn gevaren met een complete vaaruitrusting en inclusief een complete kampeeruitrusting. Het totale bagagegewicht ligt daarmee rond de 25 kilo. De kajak zelf weegt een kleine 25 kilo. Tijdens de tochten is overnacht in een tentje op campings aan het water. Voorafgaand aan de tochten was een kanotraining noodzakelijk. 

 

Op basis van de gemaakte kajaktochten door Nederland zijn een aantal conclusies getrokken. De belangrijkste conclusie is na de vijf lange kajaktochten dat het heel goed mogelijk is om met een kajak Nederland rond te peddelen van camping naar camping. Dergelijke tochten zijn avontuurlijk en zijn een ervaring op zich; prachtige vaarwateren, schitterende vergezichten en landschapspanorama's, veel afwisseling en een aanzienlijk aantal prettige campings aan het water. Op deze wijze Nederland vanaf het water en langs de waterkant beleven is een bijzondere ervaring.
 
Kanttekeningen in de vorm van een aantal conclusies
* Hoewel lange trektochten met een kajak heel goed mogelijk zijn, zijn ze niet eenvoudig te ondernemen. Training vooraf en een goede voorbereiding van de tocht zijn essentieel. Training en proefvaarten moeten gericht zijn op behalen van een voldoende gemiddelde snelheid, uithoudingsvermogen en het kunnen overbruggen van voldoende afstanden. Meerdere dagen achtereen.  
* De weerfactor blijft tijdens dergelijke tochten zwaarwegend. Met een (vrij) krachtige wind op ruim water varen, is met een kajak vol met bagage in een aantal gevallen niet mogelijk.
* Varend in een door spierkracht voortbewogen vaartuig is het extra goed opletten. Met beroepsvaart en met recreatievaart. In het bijzonder dient met de snel varende motorboten en speedboten met waterskiërs op een aantal vaartrajecten op drukke dagen voortdurend rekening te worden gehouden.
* Sluizen, maar ook sommige vaartrajecten dienen met extra aandacht en een voortdurende concentratie gepasseerd te worden.
* De vijf tochten zijn solo gevaren. Dergelijke tochten met een kleine groep van circa 3-5 personen ondernemen kan een aantal belangrijke voordelen hebben, waaronder minder bagage (gewicht) per persoon. 
* Een goede vaaruitrusting en kampeeruitrusting zijn belangrijk. Voor de vaaruitrusting is het aannemelijk dat het gebruik van een tweepersoons kajak een goede mogelijkheid is voor het varen van meerdaagse kajaktochten. Met een goede tweepersoons kajak ligt de gemiddelde snelheid hoger en zijn gemakkelijker langere dagafstanden af te leggen.
* Kanotochten door Nederland hebben een aantal belangrijke overeenkomsten met vaartochten met kleine langzaam varende motorboten.
* Dergelijke lange kajaktochten als vakantiebesteding is denkbaar, maar velen zullen toch een andere invulling van een vakantie in gedachten hebben.
* Voor meerdaagse kanotochten in Nederland kan natuurlijk ook een bepaald aantrekkelijk vaartraject met een beperkte lengte genomen worden. Tochten van 1-2 weken zijn gemakkelijker te realiseren.
* Dagtochten vanuit een standplaats in een aantrekkelijk vaargebied heeft een aantal voordelen. Het is bijvoorbeeld niet nodig om de kampeeruitrusting regelmatig in- en uit te pakken. Bovendien kunnen de dagtochten zonder een volledige bagage gevaren worden.
* Kanoën is een aantrekkelijke sportieve activiteit in de buitenlucht. Het is een activiteit die in het waterrijke Nederland meer aandacht zou moeten krijgen.
* Meer aandacht voor de mogelijkheden van eenvoudige meerdaagse tochten is wenselijk.

Op grond van de conclusies en nadere bevindingen is de zoektocht naar een gebied voor eenvoudige meerdaagse kanotochten voortgezet en uitgebreid. Een geschikt gebied is gevonden in het gebied van de oude turfroutes in Friesland, Overijssel en Drenthe.

 
 

Reisverslagen in de vorm van boekjes
Van de vijf kajaktochten door Nederland zijn compacte reisverslagen in de vorm van  boekjes op A5-formaat samengesteld. Foto’s gemaakt tijdens de tochten vormen een belangrijk onderdeel van de reisverslagen. Een aanzienlijk aantal opnamen zijn vanuit de kajak gemaakt. Op de eerste twee tochten waren het dia-opnamen met een klein spatwaterdicht fototoestel. De analoge dia’s zijn later gedigitaliseerd. Vanaf 2007 zijn de opnamen gemaakt met een klein digitaal, waterdicht fototoestel. Vanaf 2009 zijn de afbeeldingen aangevuld met opnamen met een digitaal fototoestel met meer mogelijkheden.
Tijdens de tochten is een "logboek" bijgehouden. Het begrip "logboek” heeft wel enige nuancering nodig. Tijdens de tochten zijn notities gemaakt over diverse onderwerpen die verwerkt zijn in de reisverslagen.

De titels van de boekjes luiden:
*    Kajaktocht door Nederland 2005 - 800 km en 18 campings aan het water
*    Kajaktocht door Nederland 2006 - 1000 km en dagtochten in het Friese merengebied
*    Kajaktocht door Nederland 2007 - Het Lauwersmeer als Keerpunt
*    Vaartocht door Nederland - Vaarrichting O-N-W-Z
*    De Maas - Vaartochten - Stroomopwaarts en Stroomafwaarts

Een aanzienlijk aantal tekstfragmenten uit deze boekjes zijn op deze website te vinden. Ze zijn in het hoofdmenu samengevoegd onder de items Grote Rivieren, IJsselmeer, Randmeren, Overige Trajecten en Aandachtspunten en Tips.
Een aantal complete reisverslagen zullen eind 2017, begin 2018 op de website geplaats worden. De genoemde items zullen op een of andere wijze nog wel op de website terug te vinden zijn.
Lees verder >> Boekje Kajaktocht Nederland 2005   
   



Van reisverslag naar routeboekje
Een reisverslag van een vaartocht is een tamelijk vrije vorm van verslaglegging. De schrijver en samensteller bepaalt zelf wat de onderwerpen zullen zijn die in het verhaal belicht zullen worden. De keuze hangt voor een belangrijk deel samen met eigen interesses, de ervaringen tijdens de tocht en het doel van de tocht.  Op de ene tocht gebeurt meer als op een andere tocht is een gegeven waar weinig aan te veranderen is.

Bij een solo gevaren tochten ontbreekt de intermenselijke factor grotendeels. Dit is aan de ene kant een belangrijke beperking, aan de andere kant wordt in reisverslagen de verslaglegging soms wel sterk toegespitst op het "groepsgebeuren” en wordt minder aandacht besteedt aan de vaarwateren en de tocht zelf.

De reisverslagen van de meerdaagse kajaktochten over grote rivieren en meren zijn wel van waarde voor meer ervaren kanoërs die een vergelijkbare tocht willen gaan maken. Ze hebben voor hen dan vooral de waarde van achtergrondinformatie bij het maken van een eigen vaarplan. Een verslag van een of meerdere kanotochten kan helpen bij het beantwoorden van vragen zoals: Is een dergelijke tocht mogelijk?; Hoe zit het bijvoorbeeld met de stuwen en sluizen?; Zijn er voldoende campings en overnachtingsmogelijkheden?; Wat zijn de moeilijke trajecten?
De reisverslagen geven daarbij een beeld van en informatie over een aantal gebieden waar kanotochten gemaakt zouden kunnen worden.

De reisverslagen zijn echter geen routeboekjes voor een meerdaagse kanotocht voor minder geoefende kanoërs. Een routeboekje stelt geheel andere eisen aan de informatie die wordt gegeven. Maar belangrijker nog, het gebied waar de meerdaagse route gepeddeld kan worden dient geschikt te zijn voor de doelgroep – minder geoefende kanoërs.

Er zijn in Nederland een beperkt aantal gebieden waar op eenvoudige wijze een meerdaagse kanotocht gemaakt kan worden. Het bekendste gebied is wel de Wieden- de Weerribben. Tussen de twee gebieden liggen de Beulaker Wijde en het Giethoornse Meer. Dit zijn wateren met aanzienlijke afmetingen. Uitsluitend het ene of het andere gebied kiezen is een mogelijkheid.
De vraagstelling "Welk gebied kan een interessant nieuw kanogebied voor een brede doelgroep zijn?” is relevant. De mogelijkheden voor meerdaagse kanotochten zijn beperkt in Nederland.


Kenmerken gebied eenvoudige meerdaagse kanotochten voor brede doelgroep
*    Het dient bij voorkeur een aantrekkelijk gebied te zijn voor wat betreft natuur en landschap en cultuurhistorie. Voldoende frisse lucht en een beperkte hoeveelheid "stedelijk lawaai" zijn duidelijke voordelen. Het vaarwater zelf dient een redelijke goede tot goede waterkwaliteit te hebben.
*    Tijdens een meerdaagse vaartocht dient men voldoende afwisseling in de vaarwateren en de omgeving te kunnen ervaren.
*    De vaarwateren dienen bij voorkeur ook geschikt te zijn voor Canadese kano’s.
*    De mogelijkheid van het varen van één of meerdere ronden heeft de voorkeur. Dit heeft veel voordelen, zoals na een aantal dagen weer "vanzelf" op de vertrekplaats terugkomen. Bovendien kan een vaarronde met een aantal dagetappes ook vrij gemakkelijk op verschillende vertrekplaatsen gestart worden. De ronde blijft hetzelfde.
*    Makkelijk tot redelijk makkelijk vaarwater is een belangrijke voorwaarde.
 
 
"Wat maakt vaarwater makkelijk voor kanoërs?” 
Allerlei aspecten zijn hierop van invloed, zoals: 
*    Geen of weinig stroming.
*    Beperkte breedte van het vaarwater en enige beschutting bij veel wind.
*    Aan de walkant aanleggen en uitstappen dient op voldoende plaatsen mogelijk te zijn. Plaatsen om te pauzeren zijn er in voldoende mate. Gunstig is als er ook voorzieningen zijn waar wat gegeten en gedronken kan worden en dat er plaatsen met sanitaire voorzieningen langs de vaarroute zijn.
*    De scheepvaart is niet belemmerend; de beroepsvaart, maar ook de intensiteit van diverse categorieën recreatievaart zijn niet belemmerend. Omgekeerd vormt een aantal kanoërs geen probleem voor de andere scheepvaart. 
*    Geen of een beperkt aantal eenvoudig te passeren sluizen.
*    Voldoende overnachtingsmogelijkheden aan of vlakbij de waterkant; de te varen dagtrajecten hebben een beperkte afstand.
*    Voldoende draagvlak in het gebied voor de kanoroutes en het gebruik ervan.
*    Het gebied is goed te bereiken met individueel vervoer, maar vooral ook met openbaar vervoer. In het gebied zijn de meeste plaatsen bereikbaar met het openbaar vervoer.

Keuze van een gebied en het samenstellen van een routeboekje voor kanotochten
Tijdens de kajaktochten door Nederland heb ik de nodige tijd en aandacht gehad voor het signaleren van gebieden die geschikt zouden kunnen zijn voor eenvoudige meerdaagse kanotochten. Vele vaarwateren, zoals de grote rivieren vallen af omdat ze niet geschikt zijn voor een brede doelgroep.
Een keuze heb ik gemaakt voor een gebied van voormalige turfroutes in Friesland, Drenthe en de kop van Overijssel. In het gebied bestaat al enkele decennia De Turfroute, een toeristische route voor motorboten.

Tijdens de Kajaktocht door Nederland 2006 heb ik De Turfroute als verbindingsroute tussen de Friese meren en de Weerribben gevaren. Daarnaast zijn tijdens fietstochten delen van de vaartrajecten nader bekeken. Op basis van de bevindingen is in 2007 een beknopt routeboekje samengesteld met de titel:
De Turfroute tussen het Friese Merengebied en de Weerribben.

In 2010 zijn nog enkele gedeelten van de route verkend. Vervolgens is een kanoroute samengesteld en beschreven. Het gaat in feite om meerdere kanoroutes in het gebied. Twee vaarronden zijn samengesteld en in totaal zijn vijf kanotochten aangegeven.
Het is een gebied waar ook fietstochten te maken zijn. Voor de fietstochten is een afzonderlijk boekje samengesteld. (zie hiervoor het gedeelte Fietstochten en Fietsroutes in Nederland). Deze fietstochten zijn in feite tevens geschikt voor wandeltochten.

Het gebied met oude turfroutes ligt in grote lijnen tussen plaatsen Ossenzijl, Heerenveen, Akkrum, Gorredijk, Oosterwolde en Oldeberkoop. Het gebied sluit aan op de Weerribben en het Friese merengebied.
Twee ronden voor kanotochten zijn samengesteld. De Noordelijke Ronde vanuit en naar Akkrum van circa 100 km en De Zuidelijke Ronde vanuit en naar Ossenzijl van circa 75 km.

De Turfroute is een bestaande, vrij rustige toeristische route voor motorboten met een beperkte diepgang. De maximum vaarsnelheid op de route is overwegend 6 km/h. Er bevinden zich op de route wel een aantal sluisjes, maar deze worden met de hand bediend en overbruggen een beperkt hoogteverschil. Bovendien zijn de sluisjes ook overdraagbaar met kano’s. Zowel de gemotoriseerde recreatievaart als de sluisjes behoeven geen obstakel te zijn voor minder ervaren kanoërs.
Op de routes bevinden zich een aantal, overwegend kleinschalige campings. Deze zijn aan, of vlakbij het vaarwater gesitueerd. Dit maakt het mogelijk om de vaarroutes van camping naar camping af te leggen. Het is zelfs mogelijk om van andere overnachtingsmogelijkheden gebruik te maken, zoals B&B’s.

Het een en ander is weergegeven in het boekje:
Turfroute
Eenvoudig Sportief Avontuur
Meerdaagse Kanotochten over Riviertjes en Vaarten

Het betreft een routeboekje voor een brede doelgroep. Het is een boekje met  informatie over de vaarwateren, overnachtingsmogelijkheden langs het vaarwater, diverse voorzieningen en dergelijke.
Het boekje bevat bovendien een aantal aandachtspunten en tips die van belang zijn bij de voorbereiding van en tijdens meerdaagse kanotochten. 
Voor meer informatie zie >> Turfroute per Kano



Na de Turfroute per kano zijn nog een enkele mogelijkheden uitgewerkt.
Rivier de Linge is een prachtige kanorivier die geschikt is voor dagtochten en een meerdaagse tocht. Als een nadeel kan genoemd worden dat het varen van een ronde niet mogelijk is. Het Lingegebied heeft echter zoveel te bieden dat dit niet een echt bezwaar is.
Lees verder voor meer informatie >> Linge Kanotochten 
Voor  een benopt overzicht met routekaartje en tips zie  >> Linge Kanotochten beknopt overzicht
 
De vernieuwde Brabantse Biesbosch biedt een aantal goede mogelijkheden voor kanotochten. Waterstanden, getijden en stroming maken (meerdaagse) tochten echter minder eenvoudig. Een aantal tochten zijn in 2016 en 2017 gevaren. Bij de eerste kajaktocht in de Noordwaard in 2016 waren er toch enigszins onverwachts onvoorziene omstandigheden. Een gedeelte van de Noordwaard stond onder water. Het waterniveau stond zo'n 10-40cm boven boven de gronden naast de kreken. De kreken waren niet te onderscheiden van de rest. En over de onderstaande gronden was soms wel een stukje te peddelen om daarna vast te lopen op ondiepere plekken. Uitstappen was niet raadzaam vanwege een modderige ondergrond en de onzichtbare diepere kreken. 

In 2018 wordt de uitvoering van het 'Kierbesluit Haringvliet 2018' verwacht. De invloed vanuit zee zal groter worden; in het Haringvliet, maar ook in de Biesbosch. De getijverschillen in de Brabantse Biesbosch zullen naar alle waarschijnlijkheid iets toenemen. Evenals de stromingen in het gebied. Het een en ander is van invloed op de vaarmogelijkheden.
In de loop van 2018 zal in een of andere vorm een overzicht van diverse vaarmogelijkheden met kajak en/of Canadese kano gegeven worden.
 


_______________________________ © hn - 2013 / december 2017 _____________________________