Actueel 2024
Op deze webpagina worden actuele onderwerpen gedurende het kalenderjaar 2024 belicht. Onderwerpen waarbij het accent op de actualiteit ligt en/of onderwerpen die een trend aangeven, een ontwikkeling schetsen. Op de aan de webpagina gekoppelde subpagina’s zijn/worden diverse onderwerpen verder uitgewerkt/toegelicht.
__________
Dijk tussen Gorinchem en Waardenburg grotendeels afgesloten voor verkeer
De rivierdijk langs de Boven Merwede en de Waal wordt versterkt. De werkzaamheden duren een aantal jaren (2021-2026). Zoals op bovenstaande foto te zien is, zijn de werkzaamheden in volle gang. De einddatum die vermeld staat is 28 juni 2024. Dit geldt voor een gedeelte van de dijk.
In het algemeen geeft de doorgang over de dijk naar Vuren, Herwijnen en Haaften nog allerlei belemmeringen. Op onderstaande foto zijn bijvoorbeeld een deel van de werkzaamheden bij Haaften weergegeven. Fietsers die naar Zaltbommel willen fietsen is het raadzaam voorlopig een andere fietsroute te kiezen. Langs de provinciale weg is een goede mogelijkheid. Gedeeltelijk langs de Linge is een andere mogelijkheid.
De veerpont Herwijnen-Brakel blijft wel goed bereikbaar. Dit kan belangrijk zijn voor fietsers richting Slot Loevestein.
Op deze website staan enkele alternatieve fietsroutes aangegeven. Zie hiervoor de subpagina van Actueel 2022 en Actueel 2023. Hiervoor kunnen de twee onderstaande links gebruikt worden.
Sta je voor het hek dat de dijk in Gorinchem richting Vuren, Herwijnen, Haaften en Zaltbommel afsluit, neem dan de volgende alternatieve route. Fiets naar beneden richting het stadscentrum van Gorinchem en sla na ruim 100m RA en fiets de Vissersdijk op. Na ongeveer 300m buigt de straat naar links. Honderd meter verder bij het kruispunt voor de brug sla je RA. Volg de dijk over enkele honderden meters. Volg even verderop (voorbij de Oostgracht aan je rechterhand) de weg naar beneden. Volg de eerste bocht naar rechts.
Zie voor het vervolg van de alternatieve fietsroute richting Zaltbommel de routebeschrijvingen die gegeven worden via de twee bovenstaande links.
Informatie bij bovenstaande twee recente foto's: Op de eerste foto een beeld van de werkzaamheden bij Haaften. Op de tweede foto is te zien dat het fietspad op de dijk bij Waardenburg richting de brug over de Waal naar Zaltbommel goed te gebruiken is. Dit is het laatste gedeelte van de alternatieve fietsroute langs de provinciale weg.
_____© hn - 26 april 2024 _____
Hoge waterstanden grote rivieren eind 2023 en begin 2024
Korte terugblik en vooruitblikPas Op met ‘schaatsijs’!!
De hoogste waterstanden voor het stroomgebied van de Rijn waren in Nederland rond 28 december. Met een hoogste stand van 1452cm boven NAP en een afvoer van 7.500 m3/s bij Lobith. De uiterwaarden waren inmiddels al volgestroomd en het rivierwater stond tegen het talud van de dijken.
Het waren hoge waterstanden die ontstonden door de vele en langdurige neerslag stroomopwaarts over de grens alsook in Nederland. Een belangrijke rol speelde de opstuwende werking van de sterke en stormachtige wind langs de kust, in de kustprovincies, alsook op het IJsselmeer.
Aan de hoge waterstanden en aan de problemen die ontstonden, besteden de landelijke, regionale en plaatselijke media veelvuldig aandacht. Allerlei facetten worden belicht. Naast de actuele situatie worden allerlei onderwerpen in een kort of lang tijdsperspectief geplaatst.
Langs de Maas bleven de problemen eind 2023 beperkt. Langs de IJssel waren er kritische momenten bij onder meer Deventer. Samen met de grote waterafvoer van de Oude IJssel, de Berkel en het Twentekanaal op de rivier, kreeg de IJssel een zeer hoge waterafvoer en extra hoge waterstanden.
De Overijsselse Vecht was van een riviertje gegroeid tot een rivier om rekening mee te houden. De rivierwaterafvoer van circa 140 m3/s tijdens de hoogwaterpieken stroomde boven Zwolle weliswaar niet in de IJssel, maar verderop wel in het IJsselmeer.
Op het IJsselmeer ontstonden problemen met de waterafvoer. Vooral doordat de aanvoer van al het rivierwater ook voor het uitgestrekte meer zeer groot was. Het afvoeren van het overtollige water via de spuisluizen in de Afsluitdijk bleek onvoldoende mogelijk te zijn. Oorzaak de hoge waterstanden op de Waddenzee. Op de Waddenzee was de opstuwende werking door de wind aan de kust groot.
Enkele dagen later ontstonden tevens problemen met hoge waterstanden in het Markermeergebied. Vanuit het Markermeer wordt onder normale omstandigheden het meer en deel van het overtollige water naar het IJsselmeer geloosd. Dit was een aantal dagen niet, of onvoldoende mogelijk.
De hoge waterstanden zoals tijdens deze periode komen in Nederland in het stroomgebied van de Rijn niet zo vaak voor. Vergelijkbare waterstanden waren er in januari en februari van 2018. Toen zonder de opstuwende werking van de wind aan de kust en met zonnige dagen en zonder veel neerslag in Nederland zelf.
Zie voor een aantal fotoseries met de hoge waterstanden de fotoalbums op deze website. Een fotoserie van de situatie op 28-12-23 is de eerste serie. Enkele bijzondere omstandigheden in voorgaande jaren zijn eveneens in een afzonderlijke fotoserie weergegeven. Kijk voor aanvullende informatie bij een fotoserie op de website op de desbetreffende webpagina Actueel . . . . van dat jaar.
> Fotoalbums
Inmiddels stroomt veel maaswater richting het Haringvliet en verder naar zee. Enkele kletsnatte dagen in Noord-Frankrijk, België en Nederland zorgden vrij snel voor enkele kortstondige pieken in de waterafvoer tijdens de eerste week van januari 2024. De waterafvoer is aanzienlijk hoger dan ruim een week eerder. De waterstanden in Nederland zijn in het algemeen echter niet als alarmerend gezien. De uren met de hoogste watervoeren in de omgeving Maastricht liggen al enkele dagen terug. Aandacht was er voor een kapotte wateroverloop naar de Grensmaas. In combinatie met een kapotte brug door een losgeslagen woonboot die ook niet heel bleef. De gevolgen van de hoge waterafvoer en de hoge waterstanden vallen in het algemeen waarschijnlijk mee.
Na een aanzienlijke afname van de waterafvoer van de Rijn in de afgelopen dagen is er in het eerste weekend van januari nogmaals een kortdurende hoge waterstand bij Lobith. De piek is daar inmiddels al gepasseerd op zondag 7 januari met een stand van 1437cm +NAP en een waterafvoer van circa 7.250 m3/s.
De grote hoeveelheden rivierwater zijn vooral afkomstig uit Duitsland en Noordoost Frankrijk alsook Luxemburg. Enkele voorbeelden. Op 3 januari was er een stijging van meer dan drie meter in een etmaal op enkele plaatsen langs de Moezel. De Main gaf dezelfde dag eveneens aanzienlijke waterstijgingen aan.
Het vele rivierwater met onder meer het overtollige rivierwater uit zowel de Moezel als de Main wordt in de eerste en tweede week van januari via Lobith door Nederland naar zee afgevoerd.
De hoge waterniveaus bij Lobith komen een aantal centimeters lager uit in vergelijking met die van eind 2023. Het rivierwater zal de komende dagen vrij snel zakken. Vanuit Zwitserland wordt veel minder rivierwater aangevoerd. Het is daar al een aantal dagen grotendeels droog en vrij zonnig weer met lagere temperaturen in de hoger gelegen gebieden.
Tweede week van januari minder natte weersomstandigheden
Zowel voor de stroomgebieden van de Maas als van de Rijn spelen de koudere en minder natte weersomstandigheden de komende dagen een doorslaggevende rol. Temperaturen onder het vriespunt houden snel en veel water ‘vast’. De aanvoer vermindert. Daarnaast ontbreken hoge waterstanden aan de kusten door stormachtig weer richting land. De grote hoeveelheden rivierwater kunnen gemakkelijker afgevoerd worden en in zee stromen.
Veel stuwen in de Nederrijn, Lek en Maas zullen voorlopig nog wel geopend blijven. Problemen rond het IJsselmeer en Markermeer worden snel minder omdat de spuisluizen aan beide zijden van de Afsluitdijk veel overtollig water kunnen afvoeren. De afvoer van overtollig water uit Friesland en Groningen is sterk verbetert doordat de capaciteit van de spuisluizen voor het water vanuit het Lauwersmeer beter benut kunnen worden.
Achter de waterkeringen en de sluizen in Nederland zal de komende dagen nog veel overtollig water afgevoerd moeten worden. Dit gebeurd grotendeels met kleine en grote gemalen en spuisluizen. Uiteindelijk komt het teveel aan water in zee terecht.
Pas Op met ‘schaatsijs’!!
Ondergelopen uiterwaarden, goed gevulde kleine rivieren, kanalen, vaarten en brede sloten. Meer dan voldoende water overal. Plus temperaturen die de komende dagen bij oostelijke windrichtingen onder het vriespunt komen te liggen. Een aantal dagen met lichte tot matige vorst in de nachten en temperaturen die overdag niet of weinig boven het nulpunt komen. Het ziet eruit als een ideale combinatie voor schaatsijs. Maar waar? En wanneer zou het kunnen? En zijn de omstandigheden wel zo ideaal?
Op veel plaatsen zal voorlopig nog niet geschaatst kunnen. Het natuurijs zal op veel plaatsen ronduit onbetrouwbaar zijn. Onder meer de volgende factoren spelen hierbij een rol:
* De grote hoeveelheden water hadden voor de koudere periode nog temperaturen van meerdere graden boven nul. Evenals de natte grond onder het oppervlaktewater. Water en grond zijn niet in een korte tijd van een dag of enkele dagen afgekoeld tot temperaturen in de buurt van het vriespunt.
* De grote hoeveelheden water, het wegmalen en dergelijke zorgen er voor dat het water in sloten, vaarten, kanalen en riviertjes voorlopig in beweging blijft. Koudere hoeveelheden mengen zich met warmere. Het water aan de oppervlakte bevriest minder snel en gemakkelijk tot betrouwbaar schaatsijs.
* De waterstanden in de rivieren en de vele neerslag op de hogere zandgronden zorgen op grote schaal voor kwelwater. Dit water zakt naar beneden en wordt elders omhoog gedrukt, naar het grondoppervlak. Veelal naar de nattere gedeelten zoals plassen en meren. In riviergebieden wordt dit water tijdens natte periode weggemalen met het andere overtollige water achter de dijken; via sloten, weteringen, vaarten, kanalen en riviertjes en dergelijke. Actieve kwelwaterstromen zijn ongunstig voor de vorming van natuurijs.
Belangrijke kenmerken van goed natuurlijk schaatsijs zijn:
* voldoende dikte en sterkte
* natuurijs moet bij voorkeur ‘drijven’ op het water dat op eenzelfde waterpeil blijft. Het wordt niet dikker aan de bovenkant, maar door het aanvriezen van het water aan de onderkant van het ijs. Het natuurijs ‘drijft’ hierop, als het goed is.
De komende dagen worden dalende waterstanden verwacht. In rivieren, maar ook in kanalen, vaarten alsook in hele polders. Gedeeltelijk is dit een natuurlijk verlopend proces. In Nederland wordt daarbij veel van het oppervlakte water op allerlei manieren actief beheerd. Maatregelen die genomen worden zullen vooral gericht zijn op het gecontroleerd wegwerken van het teveel aan water; van oppervlaktewater en grondwater. En dat zal ook de komende dagen zo zijn. Zelfs op ondergelopen land zal op veel plaatsen het hoogstaande grondwater verlaagd worden door het wegmalen van overtollig water. Bij een met water verzadigde bodem gaat het water voor een belangrijk deel langzaam iets dieper de grond in. Na de zeer natte periode vloeit het vervolgens naar de bovenste lagen van het langzaam dalende grondwater. Het overtollige water op gedraineerde landbouwgronden wordt voor een belangrijk deel via de sloten verminderd.
De gevolgen zijn dat vrijwel al het oppervlaktewater in Nederland de komende tijd stroomt, in beweging is. En veelal niet stilstaat. Kortom gunstige omstandigheden voor ijsvorming ontbreken.
Op de ondergelopen uiterwaarden kan zich wel een ijslaagje vormen, maar of dit ijs nog steeds ‘drijft’ op het rivierwater in de uiterwaarden is de vraag. Waarschijnlijk is het water onder het natuurijs, gezakt of gedeeltelijk verdwenen. Het ijs groeit daarbij ook niet aan en wordt niet sterker. Ondergelopen uiterwaarden langs rivieren zijn op de meeste plaatsen gebieden waar het rivierwater bij lagere waterstanden in rivieren weer snel ‘verdwijnt’. Het stroomt via de oppervlakte richting rivier en/of zakt in zandige gedeelten naar beneden.
Let heel goed op of het ijs op de uiterwaarden wel betrouwbaar schaatsijs is. Veelal zal dat niet zo zijn. Bij twijfel niet doen!!
Hetzelfde geldt in feite voor het ijs op meren en plassen alsook kanalen, vaarten en riviertjes. Is het wel betrouwbaar schaatsijs?!
Denk aan je eigen veiligheid en aan de veiligheid van anderen!!
Voorlopig is in januari de keuze voor schaatsen op bestaande en geopende (officiële) schaatsbanen en schaatsbaantjes hoogstwaarschijnlijk de beste keuze.
Op een aantal schaatsbanen wordt gebruikt gemaakt van water dat bij vriezend weer laagje voor laagje op een harde ondergrond wordt gebracht. Met deze methode kan heel snel een mooie ijslaag ontstaan.
Ze zouden over enkele dagen best eens geschikt kunnen zijn voor schaatstochten op natuurijs.
 |
 |
Informatie bij de foto's
Bovenste foto: Ondergelopen uiterwaarden omgeving Loevestein vanaf de kant van de Maasdijk gezien (28-12-2023)
Tweede foto: Ondergelopen natuur- en uiterwaardengebied de Avelingen langs de Boven Merwede (07-01-2024)
De groep van vier foto's hier boven:
Bovenste twee foto's: linker foto; uiterwaarden langs Lek in de omgeving van Beusichem - rechter foto uiterwaarden langs Lek in de omgeving van Ravenswaaij met watervogels op zomerdijkje dat nog boven het rivierwater uitsteekt (beide foto's 17-12-2023)
Derde foto: uiterwaarden bij Nieuwaal aan de Waal met een gedeeltelijk onder water staande uiterwaarde
(28-11-2023)
Onderste foto: Nieuw Merwedepad dat de afgelopen weken meerdere keren als overlaat voor rivierwater van de Nieuwe Merwede naar de Noordwaard in de Brabantse Biesbosch diende (26-12-2024)
_____© hn - 9 januari 2023 _____